सर्वाेच्चको फैसलाले अन्योल : विद्यार्थीले उत्तर पुस्तिका हेर्न पाउँछ कि पाउँदैन?
केदार गौतम- आषाढ २४, २०७९ १९:४४ मा प्रकाशित
अ +
अ -
चिकित्सा शिक्षा स्नातक तहको एकीकृत प्रवेश परीक्षाको नतिजा रद्ध भएको विषयमा जारी विवाद अझै अन्त्य हुन सकेको छैन।
नतिजा रद्ध गरिएका विद्यार्थीहले आफूहरूअन्यायमा परेका बताइरहेका छन्। विद्यार्थीहरूले के कारण आफ्नो नतिजा रद्ध भएको हो भन्ने स्पष्ट हुन उत्तर पुस्तिका हेर्न पाउनु पर्ने माग गरेका छन्।
आफ्नो उत्तर पुस्तिका हेर्न पाउनुपर्ने माग गर्दै दायर गरेको रिट सर्वाेच्च अदालतले खारेज गरेपछि विद्यार्थीहरून्याय नपाएको भन्दै भौँतारिरहेका छन्।
तनावमा विद्यार्थी
एकीकृत प्रवेश परीक्षाको नतिजामा आफ्नो नाम नआएदेखि नै महोत्तरीका भागनारायण यादव तनावमा हुनुहुन्थ्यो। आफूले केही विगारे जस्तो लाग्दैन तर नाम आएन। किन आएन भनेर जान्न पनि उहाँले पाउनुभएन। गतसालको एकीकृत परीक्षामा भागनारायणले १४२ नम्बर ल्याउनुभएको थियो। छात्रवृत्तिको सूचीमा नअटेपछि एमबीबीएस पढ्नुभएन।
यसपाली १५० देखि १६० सम्म आउने अपेक्षा थियो। तर रिजल्टमा नाम नै आएन। किन नाम आएन भनेर आयोगमा बुझ्न जाँदा रोल नम्बर गल्ती लेखेका र बब्लिङमा गोलो लगाउन बिर्सिएकाको नतिजा नआएको जानकारी उहाँले पाउनुभयो। आफूले सबै ठिकठाक गरेको जस्तो लाग्छ भागनारायणलाई। ‘एक पटक नहेरी कसरी विश्वास गर्ने ? भागनारायण प्रश्न गर्नुहुन्छ।
महोत्तरी हसन रजा खाँलाई पनि परीक्षामा केही विगारेजस्तो लागेको छैन। तर नतिजा आएन। हत्तारमा केही गल्ती पो गरियो कि भन्ने लाग्छ तर हेर्दै नहेरी कसरी थाहा पाउने ? १५० भन्दा बढी नम्बर आउने अपेक्षा थियो हसनको।
एकीकृत प्रवेश परीक्षामा सामेल भएकी कलंकीकी एक छात्रालाई पनि आफूले रोल नम्बर, बबलिङ सबै ठिकै लेखेको जस्तो लाग्छ। गतसाल ११८ आएको थियो। यसपाली १३० देखि १४० सम्म आउने विश्वास थियो। नतिजा नआउँदा धेरै तनाव भएको ती छात्रा सुनाउनुहुन्छ।
सर्वोच्च अदालतमा रिट परेपछि उत्तर पुस्तिका हेर्न दिन्छ कि भन्ने आश थियो। सर्वाेच्चले उसै रिट खारेज गरिदिएपछि झिनो आशा पनि मर्यो। ‘के गल्ती भएछ हेर्न पाएमा सन्तुष्टि हुन्थ्यो। आफूले दिएको परीक्षाको उत्तर पुस्तिका किन हेर्न दिँदैन’उहाँ भन्नुहुन्छ।
आफ्नो नतिजा कस्तो भयो भन्नेसम्म थाहा नपाउँदा निकै तनाव भएको विद्यार्थी सुनाउँछन्। आफूसँगै १२ कक्षा सक्काएर अन्य विषय पढ्न थालेकाले स्नातक सिध्याउन लागे। उमेर गइरहेको छ . छाडेर अरु विषयमा लाग्न पनि सबैको शैक्षिक शत्र अस्ति नै सुरु भइसकेको छ। एक वर्ष कुर्नपर्छ।
चिकित्सा शिक्षा आयोगले सेटिङ मिलाएर अरु कसैको नाम निकाल्न आफूहरूको नतिजा ढिसमिस गरिदिएको त हैन भन्ने आशंका विद्यार्थीहरूको छ। ‘के थाहा यहाँ लाखौँ तिरेर अरुलाई जाँच दिन लगाइरहेका छन्, अरु पनि खेल हुन्छ कि ?’ भागनारायण भन्नुहुन्छ ‘नत्र के बिगारेछौँ भने हामीलाई हेर्न किन दिँदैन ?’
अर्काे वर्षको तयारीका लागि पनि ध्यान केन्द्रीत गर्न नसकेको उनीहरू सुनाउँछन्। ‘अर्काे वर्ष पनि यस्तै हुने होकि, मेहनत सबै खेर जाने होकि भनेर तनाव हुन्छ’ सप्तरीका सुरज यादव भन्नुहुन्छ, 'अर्काे वर्ष पनि यस्त गडबड भए के गर्ने ? भन्ने कुराले डिस्टर्ब भइरहन्छ।'
कसरी सर्वोच्च पुग्यो ?
चिकित्सा शिक्षा आयोगले गत चैत्र १८ देखि २० गतेसम्म चिकित्सा शिक्षा स्नातक तहका लागि एकीकृत प्रवेश परीक्षा सञ्चालन गरेको थियो। त्यसलगतै निकालेको एकीकृत प्रवेश परीक्षाको नतिजा केही विद्यार्थीहरूले प्रश्न उठाएका थिए।
रोलनम्बर लेख्न तथा बललमा गोलो लगाउन बिर्सिएका विद्यार्थीको नतिजा रद्ध गरिएको जानकारी चिकित्सा शिक्षा आयोगले गरेको थियो। आफूहरूले कुनै गल्ती नगर्दा पनि नतिजा रद्ध भएको भन्दै उत्तर पुस्तिका हेर्न पाउनु पर्ने माग राखी विद्यार्थीले सर्वोच्च अदालतमा रिट दायर गरेका थिए।
भुवन बोहोरासहित ३२ जना विद्यार्थीले दायर गरेको रिटमा बहसपछि सर्वाेच्च अदालतले असार १० गते अन्तरिम आदेश जारी गरेको थियो।
उक्त अन्तरिम आदेशमा विद्यार्थीका उत्तर पुस्तिका, उत्तर कुञ्जिका तथा परीक्षा सम्बन्धी सक्कल कागजात धुलाइ तथा नष्ट नगर्न आदेश दिइएको थियो।
असार १९ गते अन्तिम सुनुवाइ गर्ने र दिन सक्कल कागजात अदालतमा पेश गर्न पनि आदेश जारी गरिएको थियो। यो आदेश न्यायाधीश ईश्वरप्रसाद खतिवडा र प्रकाश कुमार ढुंगानाको संयुक्त इजलासले दिएको थियो।
१९ गते यो रिट न्यायाधीश वमकुमार श्रेष्ठ र नहकुल सुवेदीको संयुक्त इजलासमा पेशी चढ्यो। न्यायाधीश द्वय श्रेष्ठ सुवेदीको इजलासले रिट खारेज गरिदियो।
सर्वोच्चले देखा, भन्यो नहेरी फैसला भयाे
रिट निवेदक पक्षबाट बहस गर्नुभएको अधिवक्ता आशिष पौडेलका अनुसार १९ गते खाजा समय भन्दा केहीअघि विद्यार्थीका सक्कल कागजात सर्वाेच्चमा ल्याइएको थियो। दुवै पक्षको बहस भयो। न्यायाधीशहरूले ३–४ दिन लगाएर विद्यार्थीका उत्तर पुस्तिका, उत्तर कुञ्जिका, प्रश्न पत्र हेर्ने भन्ने थियो। तर केही नहेरीकन रिट खारेज गरी निर्देशनात्मक आदेश जारी भयो।
उत्तर पुस्तिकाहरू न्यायाधीश आफूले हेर्नुपर्ने विद्यार्थी, वकिललाई देखाउनु पर्नेमा उसै रिट खारेज गर्दा आफूहरू अचम्ममा परेको पौडेल बताउनुहुन्छ। ‘सर्वाेच्च आफैँले अन्तरिम आदेशमा भनेको कुरा अटेर गरी किन फैसला आयो ? हामी पनि अचम्ममा छौँ’ अधिवक्ता पौडेल भन्नुहुन्छ।
यसअघिका सर्वाेच्च अदालतकै नजीरका आधारमा पनि विद्यार्थीले आफ्नो उत्तर पुस्तिका हेर्न पाउनुपर्ने जिकिर अधिवक्ता पौडेलको छ।
किन आफ्नो नतिजा निस्किएन भनेर विद्यार्थीहरूले जान्न पाउने हक भएको नेपाल बार एसोसिएसनकी महासचिव अधिवक्ता अन्जिता खनाल बताउनुहुन्छ। ‘के कारणले आफ्नो नतिजा नआएको हो ? सूचनाको हकका आधारमा नै त्यो जानकारी विद्यार्थीले पाउनुपर्छ’ अभिवक्ता खनाल भन्नुहुन्छ, ‘यस आधारमा पनि विद्यार्थीले उत्तरपुस्तिका हेर्न पाउनुपर्ने हो।’
विद्यार्थीलाई उत्तरपुस्तिका हेर्न दिने भन्ने बारे चिकित्सा शिक्षा एर्कीकृत प्रवेश परीक्षाको कार्यविधिमा केही उल्लेख नभएको चिकित्सा शिक्षा आयोगको भनाइ छ। त्यसबारे अहिलेसम्म कुनै व्यवस्था नभएपनि के गर्न सकिन्छ भनेर कानुनका विज्ञसँग राय लिने आयोगका सदस्य सचिव डा.भोजराज काफ्ले बताउनुहुन्छ। 'देखाउन मिल्छ या मिल्दैन, सकिन्छ या सकिँदैन यसबारे राय लिन्छौँ’ डा. काफ्ले भन्नुहुन्छ।
चिकित्सा शिक्षा आयोगले निले एकीकृत प्रवेश परीक्षा भारतको निटले लिने परीक्षाकै मोडल भएकाले त्यही अनुसार व्यवस्था गरे विवाद नहुने भनाइ विद्यार्थीहरूको छ। विद्यार्थीको भनाइ अनुसार निटले परीक्षा सकिएपछि प्रश्नपत्र विद्यार्थीलाई लैजान दिन्छ। नेपालमा दिइँदैन। निटले नतिजा आउनुभन्दा पहिला नै सही नतिजा वेबसाइटमा राखिदिन्छ। आफूले दिएको उत्तर कति मिल्यो भनेर विद्यार्थीलाई पहिल्यै परीक्षण गर्न सक्छन्।
नतिजा आएपछि विद्यार्थीले दिएको उत्तर सिट नै विद्यार्थीको व्यक्तिगत विवरणमा समावेश गरेको हुन्छ। यसो हुँदा विद्यार्थीहरूले गुनासो गर्न आउने ठाउँ नै हुँदैन।
परीक्षाको मोडल भारतको अनुसार गरेपछि अरु कुरामा पनि उतैको अनुसार किन नगरेको भन्ने प्रश्न विद्यार्थीहरूको छ।
तपाईँको अभिमत