जिरी अस्पतालका समस्या र सम्भावना

दोलखाको जिरी नगरपालिकामा रहेको जिरी अस्पताल विशिष्टिकृत अस्पताल होइन । यो सामान्य अस्पताल हो । सामान्य अस्पताल भएको हिसाबले यहाँ विभिन्न किसिमका बिरामीहरू आउने गर्नुहुन्छ । ज्वरोदेखि विशिष्टिकृत सेवा आवश्यक हुने रोगका बिरामी पनि उपचारका लागि आउनुहुन्छ । 

यहाँ ज्वरो आएकादेखि हाडजोर्नी, स्त्री तथा प्रसुतीलगायतका सामान्य किसिमका सबै रोगको उपचार हुन्छ ।

अस्पतालका समस्याहरू
अस्पतालको भौतिक पूर्वाधार ठुलो छ । भौतिक पूर्वाधारअनुसार सेवा दिन सकिएको छैन । यहाँ विशेषगरी विशेषज्ञ चिकित्सकको अभाव छ । एक जना मात्र परामर्शदाता चिकित्सक हुनुहुन्छ । त्यो भनेको एडीजीपी डाक्टर हुनुहुन्छ । उहाँलाई पनि स्थानीय तहको स्रोतबाट राखिएको हो । स्थानीय तह कमजोर भयो भने उहाँको सेवा पनि यहाँ नपाइने अवस्था हुन्छ ।

अस्पतालमा तीन वटा अपरेशन थिएटर (ओटी)का संरचना छन् । तीमध्ये एउटा मात्र सञ्चालनमा रहेको छ । दुई वटा सञ्चालनमा भने छैनन् । हामीसँग ‘जेनेरल एनेस्थेसिया मेसिन’ दुई वटा छ । जबकी चरिकोट अस्पतालसँग पनि यो मेसिन छैन । संरचना र आवश्यक पूर्वाधारको हिसाबले अर्थोपेडिक्सलगायतको ओटी गर्न सक्छौँ । तर दक्ष जनशक्ति नरहेको अवस्था छ । जनशक्ति नभएकै कारण ओटी संरचना प्रयोगविहीन भएको छ । अहिले यहाँ विशेषज्ञ जनशक्तिको खाँचो टड्कारो छ । यसरी प्रयोगविहीन बनाएर राख्दा क्षमता हुँदाहुँदै पनि कतिपय सेवाग्राहीलाई अन्यत्र रेफर गरेर पठाउनुपर्ने बाध्यता रहेको छ ।

यो अस्पताल प्रशासनले मात्र भनेर हुँदैन । स्थानीय सरकार आफैले गर्न पनि सम्भव नहोला । प्रदेश तथा केन्द्र सरकारले नै यसमा व्यवस्था गर्नुपर्ने हुन्छ ।

अर्को जिरी अस्पताल दुर्गममा अवस्थित छ । यहाँ हालको अवस्थामा नर्सहरूको सङ्ख्या प्रर्याप्त भएपनि अन्य कर्मचारी अभाव छ । अस्पताल प्रशासनका लागि प्रशासनिक सेवामा दक्ष कर्मचारी आवश्यक रहेको हो । हाल एक जना मात्र प्रशासन सञ्चालनका लागि प्रशासनिक कर्मचारी हुनुहुन्छ । यसले गर्दा एक जनामा कार्यबोझ रहेको छ ।

बिरामी सङ्ख्या
बिरामी दैनिक ५० देखि ६० जना आउने गरेका छन् । गर्मी मौसममा बिरामी धेरै आउने गरेको पाइन्छ । जाडो मौसममा केही सङ्ख्या घट्ने गरेको छ । जाडो मौसममा बिरामीको सङ्ख्या दैनिक ३० जना रहेको छ । यसरी हेर्दा भौगोलिक अवस्था र पालिकाको जनसङ्ख्या हेर्दा अस्पतालमा आउने सेवाग्राहीको सङ्ख्या धेरै नै हो ।

आन्तरिक र नगरपालिकाको स्रोतबाट बेड सञ्चालन
जिरी अस्पताल १५ शैय्याको स्वीकृत दरबन्दी हो । बिरामीको चापका कारण अस्पतालको आन्तरिक स्रोत र नगरपालिकाको सहयोगमा कर्मचारी व्यवस्था गरेर हाल ३५ शैय्या सञ्चालनमा रहेको छ । बिरामी धेरै हुँदा सेवा दिन असहज भएकाले यसो गरिएको हो । यहाँ दोलखा मात्र नभएर रामेछाप, ओखलढुङ्गा, सोलुखुम्बु, सिन्धुलीलगायत जिल्लाका बिरामीसमेत आउने भएकाले बिरामीको सङ्ख्या बढी देखिएको हो । यसरी बिरामी आउनु भनेको अस्पतालप्रतिको विश्वास पनि हो । अस्पतालले दिने सेवा राम्रो भएर नै बिरामीले विश्वास गरेर हाम्रो अस्पताल आउनुभएको हो ।

स्थानीयबाट प्रदेश अस्पतालतर्फ
भौतिक संरचनाको हिसाबले र बिरामीको सङ्ख्याका हिसाबले जिरी अस्पताल अगाडि छ । अस्पतालले दिने सेवा पनि सुधार भएको छ । यसलाई स्थानीय तहबाट प्रदेश अस्पतालका रूपमा स्तरोन्नति गर्ने प्रशस्त आधारहरू छन् । पहिले नै १५ शैय्याको अस्पताल स्वीकृत र ३५ शैय्या सञ्चालन भइरहेकाले स्वीकृत हुनसक्छ । भौतिक संरचना पहिले नै ठुलो र राम्रो रहेको छ ।

प्रदेश अस्पतालमा स्तरोन्नतिका लागि पालिका तथा यस क्षेत्रका राजनीतिक दलहरू र सरोकारवाला निकायले पहल कदमी लिइरहनुभएको छ । उहाँहरूको पहलप्रति आभारी छौँ । स्तरोन्नतिका लागि पहल थालिएको दुई वर्ष भइसकेको छ । अब चाहिँ अन्तिम चरणतर्फ गएको छ । यस हिसाबले जिरी अस्पताल चाँडै नै प्रादेशिक अस्पतालमा स्तरोन्नति भएर जानेछ । 

(जिरी अस्पतालका निमित्त मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट डा. अबल बरालसँग गरिएको कुराकानीमा आधारित)