संसारमै नरहेका व्यक्तिको कलेजोले बाँचिरहेका किरण (भिडियो)

२०७२ सालमा नेपालमा मस्तिष्क मृत्यु सम्बन्धी कानून आयो । कानून आएको २ वर्षपछि २०७४ साल बैशाखमा मस्तिष्क मृत्यु भएका व्यक्तिबाट पहिलो पटक मिर्गाैला प्रत्यारोपण भयो । त्यस्तै  २०६९ साल फागुनमा मस्तिष्क मृत्यु भएकाको कलेजो जीवित व्यक्तिमा प्रत्यारोपण गरिएको थियो । 

मस्तिष्क मृत्यु भएका एक व्यक्तिको अंगबाट ८ जनाको जीवन बच्न सक्छ ।  एक मुटु, फोक्सो, कलेजो, प्यान्क्रियाज,  मिर्गाैला र आन्द्रा अर्काे जीवित व्यक्तिमा प्रत्यारोपण गर्न सकिन्छ । नेपालमा मिर्गाैला र कलेजोको मात्रै प्रत्यारोपण भइरहेको छ । 

शहीद धर्मभक्त अंग प्रत्यारोपणका अनुसार अहिलेसम्म ५ जना ब्रेनडेथ भएका व्यक्तिको अंग (मिर्गाैला र कलेजो) १३ जना जीवित व्यक्तिमा प्रत्यारोपण भएको छ । 

यो खुसीको विषय रहेपनि कानून आएको ८ वर्षको अवधिमा मस्तिष्क मृत्यु संख्यासँग तुलना गर्दा अंगदानको संख्या अति न्यून हो । चिकित्सकहरूका अनुसार दुर्घटना, मस्तिष्क पक्षघात वा अन्य कुनै रोगका कारण नेपालमा वर्षेनी २ हजार भन्दा बढीको ब्रेन डेथ हुने गरेको आँकलन छ।  

मस्तिष्क मृत्यु भन्नाले (मस्तिष्क स्टेम)को मृत्यु अर्थात् मस्तिष्कको ग्रहण गर्ने र प्रतिक्रिया दिने  क्रियाकलापमा अप्रत्यावर्तनीय क्षति भएको अवस्थालाई बुझाउँछ । 

मस्तिष्क मृत्यु भएपछि मस्तिष्कको क्रियाकलाप पुनः काममा आउन नसक्ने गरी पूर्णरुपमा क्षति हुन्छ । मस्तिष्क मृत्यु भएपछि बिरामी जीवित हुन सक्दैन । तर शरीरका केही अंगहरूले काम गरिरहेको हुन्छ, जतिसकेको छिटो ती अंग अर्काे जीवित व्यक्तिमा प्रत्यारोपण गर्न सकियो भने अंग नपाएर बसिरहेका व्यक्तिको जीवन जोगिन सक्छ । 

नातेदारसँग नमिलेपछि प्रत्यारोपण गर्न नसक्नुभएका ललितपुर भैसेपाटीका ६९ वर्षका किरण थापाले मस्तिष्क मृत्यु भएकाको अंगदानबाटै नयाँ जीवन पाउनुभएको छ । 

प्रत्यारोपणका लागि नातेदारबाट अंग लिन नमिल्ने भएपछि हाल ८०४ जना मिर्गाैला  र २९ जना कलेजो प्रत्यारोपणका लागि अंगको प्रतिक्षामा छन् । उनीहरूको प्रत्यारोपण अंग ब्रेन डेथ भएका व्यक्तिहको अंगबाट सम्भव छ ।

जनचेतनाको कमीले मस्तिष्क मृत्युपछिको अंगदान चुनौती बनिरहेको छ । मस्तिष्क मृत्युपछिको अंगदानलाई प्रेरित गर्ने उद्धेश्यले आज हेल्थपाटी विशेषमा मस्तिष्क मृत्यु भएका व्यक्तिको कलेजो ग्रहणबाट नयाँ जीवन पाउनुभएका व्यक्तिको अनुभव प्रस्तुत गर्दैछौ ।

६ महिना अगाडि कलेजो प्रत्यारोपण गरि स्वास्थ्यलाभ गरिरहनुभएका किरण थापा र उहाँकी श्रीमती ललिता थापासँग हामीले मस्तिष्क मृत्यु भएका व्यक्तिको अंगले पुर्नजीवन पाउनु भएपछिको अनुभव र मस्तिष्क मृत्युपछिको अंगदानको महत्वबारे चर्चा गर्नेछौ । 

हेल्थपाटीका लागि जगन्नाथ ढकालले किरण थापा दम्पत्तिसँग नातेदारसँग अंग लिन नमिलेको, अंग नपाउँदा सामना गर्नुपरेको भोगाइ, परिस्थिति बारे कुरा गर्नुभएको छ ।