‘बच्चालाई निमोनिया भइरहन्थ्यो, जाँच गर्दा मुटुमा प्वाल रहेछ’ (भिडियो)

दुई वर्षअघि गीता रोका (रुकुमपूर्व) माइत धादिङ पुग्नुभयो । त्यहीवेला जिल्ला अस्पतालमा छोरा प्रसङ्ग जन्मिए । जन्मिनेबित्तिकै बाबु रोएन । उनको तौल पनि कम थियो । डाक्टरले ‘इन्फेक्सन’ छ भनेर राजधानीको कान्ति बाल अस्पताल रिफर गरिदिए ।

कान्ति बाल अस्पतालमा देखाउँदा मुटुमा समस्या छ कि भन्ने आशंका भयो । अनि पठाइयो मनमोहन अस्पताल । त्यहाँ इको कार्डियोग्राफी गरियो । ‘मुटुमा सानो प्वाल देखियो’, प्रसङ्गका बुवा नामबहादुर घर्तीले भन्नुभयो, ‘त्यहाँदेखि गंगालाल पठाउनुभयो ।’ गंगालालमा फेरि इको गराउँदा मुटुमा दुई वटा प्वाल छ भन्ने पुष्टि भयो । ‘त्यसले गर्दा फोक्सोमा प्रेसर परेको छ, औषधि खुवाउनुपर्छ भन्नुभयो डाक्टरले’, आमा गीताले भन्नुभयो । तीन महिनासम्म औषधि खुवाएर अप्रेसन गर्नुपर्ने सझाव चिकित्सकले दिनुभएको थियो ।

तीन महिनापछि शहीद गंगालाल राष्ट्रिय हृदय केन्द्र छोरालाई लिएर गीता र नामबहादुर दम्पती आउनुभयो । जाँच गर्दा थाइराइड देखियो । अप्रेसन गर्न मिलेन । केही समयपछि थाइराइड नियन्त्रणमा आयो तर बेड पाउन मुस्किल भयो । ‘बेड नै पाउन गाह्रो भयो । दुई वर्षपछि बल्लबल्ल अप्रेसन गर्न पाइयो’, नामबहादुरले भन्नुभयो ।

‘अप्रेसन गर्नुपर्छ’ भनेपछि आमा गीतालाई चिन्ता भयो— कस्तो होला, कति खर्च लाग्ला आदि प्रश्नहरू मनमा आए ।

अप्रेसनपछि पनि प्रसङ्गलाई अर्को समस्या आयो । तीन दिनपछि खाना खुवाउन नमिल्ने भयो । त्यतिवेला खर्च निकै भयो । नामबहादुरका अनुसार महङ्गो औषधि दिइयो । ‘दिनमा १५–२० हजार खर्च भयो’, उहाँले भन्नुभयो, ‘त्यतिखेर चाहिँ खर्च व्यवस्था गर्न पनि गाह्रो भयो ।’

बारम्बार निमोनिया हुन्थ्यो
प्रसङ्गलाई हरेक महिना जस्तो निमोनिया हुन्थ्यो । हरेक महिना नै अस्पताल लानुपथ्र्यो । ‘मुटुको अप्रेसन नगरेसम्म निमोनिया र इन्फेक्सन बारम्बार हुन्छ’, डाक्टरले दम्पतीलाई भन्नुभएको थियो । निमोनियासँगै रुघाखोकी पनि लागिरहन्थ्यो ।

बेलैमा जाँच गर्न अनुरोध गर्छौँ : गीता
प्रसङ्गकी आमा गीता रोका बच्चाको मुटु बेलैमा जाँच गराएर समस्या भए चाँडै उपचार गर्न अरूलाई सुझाउनुभयो । आफूहरूले बच्चाको अवस्था समयमै थाहा पाएर उपचार गर्न पाएको र कतिपय थाहा नहुने दम्पतीले बच्चाको अवस्था ख्या नगर्दा दुर्घटना हुनसक्ने भन्दै उहाँले ख्याल गर्न अनुरोध गर्नुभयो । ‘हामीले त यस्तो भोग्यौँ, थाहा पायौँ । अरूले बेलैमा समस्या थाहा पाएर उपचार गर्न सक्नुहोला’, उहाँले भन्नुभयो ।

प्रसङ्गलाई भएको रोग के हो ?
प्रसङ्गलाई मुटुसम्बन्धी दुर्लभ रोग लागेको हो । केन्द्रका वरिष्ठ मुटुरोग सर्जन डा. सिद्धार्थ प्रधानका अनुसार यस्तो समस्या १० हजार जिवित जन्मिएका बच्चामध्ये दुई जनामा मात्र देखिन्छ । जन्मजात मुटुरोग भएर जन्मिएका शिशुमध्ये तीन प्रतिशतलाई यस किसिमको समस्या हुने गरेको उहाँको भनाइ छ ।

मुटुमा दायाँ र बायाँ कोठा हुन्छन् । ती कोठा र तल माथिको कोठालाई छुट्याउने भाग राम्रोसँग बनेका हुँदैनन् । यसलाई अङ्ग्रेजीमा एन्ट्रिओभेन्ट्रिकुलर क्यानल डिफेक्टस् भनिन्छ । यसले गर्दा फोक्सोमा रक्तसञ्चार बढी हुन्छ । यसरी बढी रक्तसञ्चार भएपछि मुटुमा जटिलता पनि चाँडो हुन्छ । त्यसैले बच्चा जन्मिएको छ महिनाभित्र सकेसम्म शल्यक्रिया गरिसक्नुपर्छ । ‘त्योभन्दा ढिला गर्दा चाहिँ अप्रेसनमा जटिलता थपिने सम्भावना बढी हुन्छ’, डा. प्रधानले भन्नुभयो ।

यस किसिमको मुटुको समस्या हुने बच्चामा ‘डाउनसिन्ड्रोम’ हुनसक्ने सम्भावना पनि रहन्छ ।