'पकाएकाे मासु फ्रिजमा राखेर बारम्बार तताउँदै खानु हुँदैन'
कामका शिलशिलामा वर्षभरि बाहिर रहेकाहरू दशैं, तिहारमा गाउँ, घर फर्किन्छन् । इद र क्रिसमस मान्नेहरू आफ्नो धार्मिक दिवस पनि त्यसैगरी पारिवारिक जमघट गरेर रमाइलो गर्छन् । प्रत्येक चाडले परिवार, समुदायमा खुसी ल्याउँछ, सम्बन्धहरू नजिक पार्छ, वातावरण रमाइलो पार्छ । यसले गर्दा स्वास्थ्यमा विशेष गरी मानसिक स्वास्थ्यमा त झन प्रभाव पर्छ।
दशैं यस्तो चाड हो जसको सामाजिक र धार्मिक रूपमा छुट्टै महत्व र प्रभाव छ। दशैं खानासँग पनि जोडिन्छ। हामी सानो छँदा दशैंंको बेला आलु-काउली, मासु-चिउरा, पुलाउ खान पाइने लोभमा टाढा-टाढाको नाता लाग्नेका घरमा पनि जान्थ्यौँ ।
अहिले चाँही दशैंमा मिठो खाना, नयाँ लुगाप्रतिको मोह कम भएपनि परिवार, आफन्त साथीभाइसँग भेटघाट गर्ने कार्यक्रम झन बढदै गएको छ ।
दशैं पर्व मासुसँग जोडिएको पर्व हो । 'दशैंंमा मासु भात नखाए के दशैं' भन्ने सोच हुन्छ प्राय। पहिले-पहिले मासु खान चाडपर्व नै पखर्नुपर्ने भएकाले पनि दशैंमा मासुको महत्व धेरै भएको हो।
बदलिँदो सामाजिक परिवेषका कारण अहिले मासु खाना लागि चाडपर्व नै कुर्नुपर्ने अवस्था धेरैमा छैन।
तै पनि मासु खाने सबैले अरुबेलामा भन्दा दशैंमाा धेरै नै मासु खाने गर्छन् ।
अहिले कतिपय वयस्कलाई उच्च रक्तचाप, मधुमेह आदि भएको छ त्यस्तो मान्छेले त दशैंंका बेला जिब्रोलाई लगाम नै दिनुपर्छ ।
खानलाई हामी पहिला भन्दा अत्याधिक धेरै खान्छौँ तर शरीरलाई कसरत हुने काम फिटिक्कै गर्दैनौँ।
दशैंमा मासु खान हुँदैन भन्ने होइन, तर एकदमै धेरै लतपत पारेको, धेरै मसला, धेरै नुन हालेको मासु खानु हुँदैन।
मासु पच्न गाह्रो हुन्छ, मासुमा रेसादार पदार्थ पनि हुँदैन जसले गर्दा उच्च रक्तचाप, मधुमेह र मोटपना भएकाहरूले मासुको अत्याधिक प्रयोग गर्दा समस्या थपिन्छ।
मासुसँगै चिउरा, रोटी, भात खाइन्छ। । यसले शरीरमा अझै समस्या पार्छ, मोटोपन झनै बढाउँछ।मासु सँगै हरियो तरकारी पनि पर्याप्त खानुपर्छ। पकाउँदा धेरै चिल्लो हाल्नु हुँदैन।
मासु पकाएर फ्रिजमा राख्ने, निकाल्ने, तताउने, खाने अनि फेरि राख्ने गर्नुहुँदैन। यसले शरीरलाई हानि गर्छ। जति पकाउने हो फ्रिजबाट त्यति नै झिक्नुपर्छ।
दशैंका बेला शाकाहारीका लागि पनि उत्तिकै खानेकुरा छन्। शाकाहारीले तरकारी, अचार, दही, मही पनिर खान सकिन्छ। ।तरकारीको प्रयोग बढी गर्दा फाइदा हुन्छ। तर मिठाइहरू भने धेरै खानुहुँदैन।
पत्रु खाना त झन खानै भएन । बालबालिकालाई बाहिरबाट ल्याएका प्याकेटयुक्त खाना खुवाउन हुँदैन। चाउचाउहरूमा तोकिएभन्दा ३७ देखि २०० प्रतिशत बढी सोडियम मिसाइएको हुन्छ। यसले बालबालिकाको मिर्गौलामा असर पार्छ। पत्रु खानालाई पत्रु ठानेर पत्रु बाकसमै राख्नुपर्छ।
दशैंका बेलामा मदिराको खपत धेरै हुन्छ। दिनको एक प्याक ह्विस्की ठिकै रहेछ भनेर खाने गरिन्छ, जुन कुरा गलत हो। स्वास्थ्य बिगारेर मदिरा खानु राम्रो होइन।
अहिले कतिपय वयस्कलाई उच्च रक्तचाप, मधुमेह आदि भएको छ त्यस्तो मान्छेले त दशैंंका बेला जिब्रोलाई लगाम नै दिनुपर्छ ।
एकछिन खान त रमाइलो नै हुन्छ । तर स्वास्थको पनि ध्यान दिनुपर्छ भन्ने कुरा चाहिँ बेवास्ता गरिन्छ ।
एक गाँस कम खानु यो खास गाह्रो कुरा त होइन । धेरै खाँदा सामान्य मान्छेलाई नै असर गर्छ अझ स्वास्थ्य समस्या परेकालाई कोचेर खाँदा वित्यासै पर्छ ।
कतिपय गाउँठाउँमा दशैंमा मासु खानका लागि पहिलेदेखि नै खसीबोको, सुगुर आदि पालेर राखिएको हुन्छ । यो बेलामा समुदायमा खसी बोका, सुगुर मिलेर पनि काटिन्छ र बेस्सरी खाइन्छ ।
तर यो रमाइलोका बेलामा यदि खानपिनमा विशेष गरी स्वास्थ्य समस्या भएका वा बुढाबुढीहरूले ध्यान राखेनन् भने त दशैंं सकिनेबित्तिकै
अस्पताल र डाक्टर तथा औषधी आदिको पछि लाग्नुपर्ने हुनसक्छ।
त्यतिबेला हामीलाई थाहा हुन्छ-दशैंको आनन्द अहिले निस्कियो भनेर ।
अल्कोहल मात्र नभएर प्याक गरिएको फलफूलको जुस सेवन पनि गर्नु हुँदैन ।
धेरैले भन्छन्, 'मिठो तरकारी देखेपछि, मासु देखेपछि मन थाम्न सकिन्न, कसैको घरमा तास खेल्न गयो भने भुटेको मासु र चिउरा दिँदा नाइँ भन्न सकिन्न ।'
एक छिन नाइँ भन्न नसकेपछि दशैंंको बेलाको मासु र चिउरा, मासु र भातले रक्तचाप बढ्छ, मधुमेह भएकाहरूको त रगतमा चिनी बढेर समस्या पर्छ, बाथको समस्याले गाँजेपछि र खुट्टा र हातका हड्डीहरू दुख्न थालेपछि अति बढी नै खाइएछ कि क्या हो' भन्ने लाग्छ।
औषधीले केही कम गरे पनि दुखाइ त सहनु नै पर्छ । फेरि कति चोटी त समस्या यति बढ्छ कि औषधीहरू पनि कमजोर साबित हुन्छन् ।
फेरि दुखाई कम गर्ने औषधीहरूको धेरै प्रयोग गर्दा त्यसले मिर्गौलामा समस्या पार्छ भनेर सिद्ध भइसकेको छ ।
तैपनि अहिले खाइहालौँ पछि देखा जाएगा, मरेर जाने चोला त हो नि, किन पीर गर्नु भन्ने' जस्ता तर्क दिएर धेरैले निर्धक्क खाइरहन्छन्।
चाडपर्वमा मदिराजन्य पदार्थको सेवन गरेर पनि रमाइलो गर्ने चलन बढिरहेको छ । यस्ता पदार्थको सेवन गर्नु स्वास्थ्यका लागि हानिकारक हुन्छ, जसकारण यस्ता पदार्थबाट टाढै बस्नु बुद्धिमानी हुन्छ ।
अल्कोहल मात्र नभएर प्याक गरिएको फलफूलको जुस सेवन पनि गर्नु हुँदैन ।
तपाईँको अभिमत