स्तन क्यान्सरका केही भ्रम र तथ्यबारे चिरफार
डा. पुण्यराम खर्वुजा
क्यान्सर शल्यचिकित्सक, भक्तपुर क्यान्सर अस्पताल
अक्टुबर महिनालाई स्तन क्यान्सर चेतना महिनाको रुपमा लिइन्छ । नेपालमा महिलाहरुलाई हुने १ नम्बर क्यान्सर स्तन क्यान्सर नै हो । यसबारे केही तथ्य र जनमानसमा रहेका केही भ्रमबारे जान्नु आवश्यक देखिन्छ ।
स्तनका कोषिकाहरु जब नियमित भन्दा बढी अनियन्त्रित रुपमा बढ्छ त्यसले स्तनमा अस्वभाविक डल्लाहरु बन्छ । त्यो डल्ला बढ्दै गएर क्यान्सरको रुपमा विकास हुन्छ ।
अनि यो लिम्फ नोडोज र रगतको माध्यमबाट शरीरका अन्य अंगमा फैलँदै जान्छ र यसले विकराल रुप लिन्छ । योजना बिना अनियन्त्रित रुपमा बनाइएका घरहरुले जसरी शहरलाई कुरुप र अस्तव्यस्त बनाएको हुन्छ, त्यसैगरी कोषिकाहरु असाधारण र अनियन्त्रित रुपमा विकास भएर स्तानमा डल्ला बनेको हुन्छ । यही नै स्तन क्यान्सर हो । यो महिला र पुरुष दुवैमा हुनसक्छ ।
स्तन क्यान्सरका केही लक्षणहरु
१.स्तनको आकार र रंङमा परिवर्तन आउनु ।
२.स्तन नजिकै काखीमा नदुख्ने डल्लो पर्नु
३.स्तनको छाला सुन्तलाको बोक्राजस्तै खोक्रो हुनु वा खाडल पर्नु ।
४.स्तनको मुन्टाबाट रगत वा पीप आउनु ।
५.स्तनको मुन्टा भित्रपट्टि तानिँदै जानु वा घाउ आउनु ।
समयमै पत्ता लगाएर उपचार गरे स्तन क्यान्सर निको हुन्छ । सबै महिलाले महिनाको एक पटक आफैँ जाच्न जरुरी छ । स्तनमा देखिने सबै डल्ला गाँठो क्यान्सर नै हुँदैनन् । तर त्यस्तो देखिएमा चिकित्सकलाई देखाएर सल्लाह, सुझाव भने लिनु जरुरी छ ।
४० वर्ष भन्दामाथि महिलाहरुले म्यामोग्राफी र युएसजी गर्नाले हातले छामेर नभेट्ने डल्लाहरुलाई पनि पत्ता लगाउन सकिन्छ । यसो हुँदा स्तन क्यान्सरको प्रारम्भिक अवस्थामै पत्ता लाग्ने हुनाले उपचारमा सहज हुन्छ ।
स्तन क्यान्सरबारे केही तथ्य र भ्रमहरु
भ्रम १ : स्तन क्यान्सरको उपचार र निदान सम्भन छैन ।
तथ्य : सुरुकै चरणमा पत्ता लागेर उपचार गर्न सके स्तन क्यान्सरलाई पूर्णरुपमा निको पार्न सकिन्छ ।
भ्रम २ : स्तन क्यान्सर संक्रामक रोग हो । यो एक व्यक्तिबाट अर्काेलाई सर्छ ।
तथ्य : स्तन क्यान्सर सरुवा रोग होइन् । यो एक–अर्कालाई सर्दैन ।
भ्रम ३ : स्तन क्यान्सर हुँदा स्तन बचाएर गरिन शल्यक्रिया र उपचार राम्रो होइन ।
तथ्य : स्तनलाई बचाएर वा स्तन नफालेर गरिने शल्यक्रिया वा रेडियसन थेरापी पनि पूरै स्तन काटेर फालिने उपचार जस्तै चरपर्दाे र उपयुक्त छ ।
भ्रम ४ : स्तनमा देखिने सबै डल्ला र गाँठाहरु क्यान्सर हुन् ।
तथ्य : स्तनका धेरैजसो डल्ला क्यान्सर हुँदैनन् । तर त्यस्ता डल्ला देखिएमा सचेत भइ जाँचबुझ चाँही गर्नुपर्छ
भ्रम ५ : स्तन क्यान्सर महिलाहरुलाई मात्रै हुने हो । पुरुषमा हुँदैन ।
तथ्य : १ देखि ३ प्रतिशत स्तन क्यान्सर पुरुषलाई हुने गरेको पाइन्छ । त्यसकारण पुरुषको स्तनमा आउने डल्लोबारे पनि उत्तिकै सचेत रहन जरुरी छ ।
सुरुमै रोगबारे जानकारी राखेर सचेतता अपनाउन सकियो भने त्यसको जोखिमबाट बच्न सकिन्छ । यही कुरालाई ध्यानमा राखेर कम्तिमा यही अक्टुबार महिनामा मात्रै भएपछि स्तन क्यान्सरको बारेमा सचेतना फैलाउन सकियो भने त्यसले यसको जोखिम न्यूनिकरणमा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्छ । आफू, आफ्नो परिवार र समाजलाई क्यान्सर बचाउन सकिन्छ ।
तपाईँको अभिमत