एचआईभी एड्स सङ्क्रमणदर घट्दै

आज विश्व एड्स दिवस । ‘असमानता हटाऔं, एड्स अन्त्य गरौँ’ भन्ने नारासहित नेपालसहित विश्वभर विभिन्न सन्देशमुलक कार्यक्रम गरि मनाइदैछ । पछिल्लो तथ्यांक अनुसार नेपालमा एचआईभी संक्रमितको संख्या ३० हजार ३०० रहेको अनुमान भएपनि करीव १० हजार संक्रमित सम्पर्कमा आएका छैनन् । 

नेपालले सन् २०३० सम्ममा एड्सको महामारी अन्त्य गर्ने नेपालको लक्ष्यआएकाले यो लक्ष्य पुरा हुन बाधा हुनेमा शंका छ ।  

राष्ट्रिय एड्स तथा यौन रोग नियन्त्रण केन्द्रकी निर्देशक डा.सुधा देवकोटाले एचआईभी नियन्त्रणमा सफलताउन्मुख देखिएपनि ठूलो संख्या हराईरहँदा त्यसको खोजी गर्नु चुनौती रहेको बताउनुभयो । 

उहाँले संक्रमणमा परेकाहरु आफूप्रति हुनसक्ने सामाजिक भेदभाव तथा कलंकको डरले लुकेको पनि हुनसक्ने बताउनुभयो ।  उहाँका अनुसार ३० हजार ३०० अनुमान गरिएकोमा २० हजार ८८३ जना मात्रै उपचारको पहूँचमा  छन् । 

एचआईभी संक्रमणको उच्च जोखिम समूहहरु सुईद्धारा लागूपदार्थ प्रयोग गर्नेहरु, यौनकर्मीहरु, पुरुष समलिंगी तथा तेस्रो लिंगीहरु र रोजगारीका लागि विदेशीहरु रहेका छन् । त्यसमध्ये पनि सुईद्धारा लागूपदार्थ लिने र पुरुष समलिंगी यौनकर्मीहरुमा संक्रमणदर अरु जोखिमसमूहमा भन्दा उच्च छ । 

 सन् २०२० मा सम्पन्न सर्र्वेक्षण अनुसार नेपालमा सुईद्धारा लागू पदार्थ प्रयोग गर्नेहरुमा ३ प्रतिशतका दरले एचआईभीको संक्रमण रहेको पाइएको छ । यसैगरी सन् २०१७ मा भएको अर्को सर्भेक्षणले महिला यौनकर्मीहरुमा २.२ प्रतिशत, पुरुष समलिंगीहरुमा ६.२ प्रतिशत का दरले संक्रमण भएको पाइएको थियो ।

यस्तै पश्चिममा गरिएको सर्भेक्षणले भारतमा कामदारको रुपमा गएर फर्केका नेपालमीहरुमा एचआईभीको संक्रमण पश्चिममा ०.३ प्रतिशत र मध्य तथा सुदूरपश्चिममा ०.६ प्रतिशत रहेको पाइएको थियो ।

सन् १९८८ देखि हरेक वर्ष डिसेम्बर १ मा यो दिवस मनाउने गरिन्छ । नेपालमा एचआईभी एड्स सङ्क्रमणदर घट्दै गएको पाइएको छ । १० वर्षको तथ्याङ्कलाई आधार मान्दा नेपालमा ६३ प्रतिशतले सङ्क्रमणदर घटेको पाइएको हो । त्यस्तै एड्सका कारण हुने मृत्यु ५५ प्रतिशतले घटेको छ । सन् २०२० मा नयाँ सङ्क्रमित ७ सय ५४ जना रहेका छन् ।