'पोलिसी ट्रयाप'को शिकारमा चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थान
स्वार्थ समूहबाट सजग हुनु जरुरी छ

कुनै कालखण्डमा दक्षिण एसियाको हार्वडको उपमा पाएको चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थान आज वेथिती नै वेथितीको बीचमाउभिएको छ।
यस संस्थाले उत्कृष्ठ स्वास्थ्य जनशक्ति उत्पादन गर्ने र गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवा वितरण गर्ने गर्छ।स्वास्थ्य शिक्षा र स्वास्थ्य सेवाका विभिन्न नीति र योजना निर्माणमा यस संस्थाको प्रमुख भूमिका छ।
त्यसकारण पनि देशभित्रका चिकित्सा शिक्षा र स्वास्थ्य सेवाभित्रका विद्यार्थी, कर्मचारी, प्राध्यापकहरूमा चिकित्सा शिक्षा अध्ययन संस्थान प्रमुख रोजाइमा पर्छ।
देशमा आज विद्यामान सार्वजनिक संस्थाहरु धरायसी भइरहेको अवस्थामा चिकित्सा शिक्षा अध्ययन संस्थानले केही साख बचाएको छ भन्न सकिन्छ । तर सुक्ष्मरुपमा हेर्दा गरिमामय यस संस्थाको आजको स्थिति एकदमै जर्जर छ।
काठमाडौं मुटुमा अवस्थित रहेको, अब्बल जनशक्ति लिएर मन्त्रालय र विभागसँग सहज पहुच राख्न सक्ने सामर्थ्य राख्दाराख्दै पनि आफूलाई अब्बल सावित गर्न दुरदराजका संस्थाहरुसँग तुलना गर्नुपर्ने अवस्था छ।
अन्तराष्ट्रिय स्तरमा प्रतिस्पर्धा गर्न राज्यले हाम्रो संस्थालाई आवश्यक सहयोग गरेको छैन।यही संस्थामा लामो समयसम्म अध्ययन, अध्यापन र स्वास्थ्य सेवा दिएपश्चात यसै संस्थाका विभिन्न निकायका प्रमुख पदहरूमा नियुक्त हुदाँसमेत यस संस्थाले सोचेजस्तो प्रगती गर्न सकेको देखिँदैन । यसका पछाडि नेतृत्वको इच्छाशक्ति र सामर्थ्य नभएर मात्र होइन अन्य कारण पनि छन् ।
आज चिकित्सा शिक्षाशास्त्र अध्ययन संस्थान 'पोलिसी ट्रयाप'को शिकार भइरहेको छ।एकातिर शिक्षा मन्त्रालयले स्वास्थ्य अन्तर्गतको संस्थाजस्तो व्यवहार गर्ने स्वास्थ्य मन्त्रालयले शिक्षा अन्तर्गतको जस्तो व्यवहार गर्ने समस्या देखिन्छ।
त्रिभुवन विश्वविद्यालयलेपर्याप्त बजेट विनियोजन गर्न सकेको छैन। अर्कातिर यस संस्थाभित्रका डीन, सहायक डीन, क्याम्पस प्रमुख ,अस्पताल निर्देशक विभिन्न केन्द्र प्रमुखहरु आदि पदहरुको नियुक्तिमा समस्या छ। यस्ता नियुक्तिमा कर्पोरेट अस्पताल, निजी मेडिकल कलेजका मालिक र राजनीतिक दलको चलखेल हुँदा संस्था थप धरासायी भइरहेको छ।
न्यायिक आन्दोलनको उद्गगम थलो माइतीघरपछि टिचिङ अस्पताल भन्दा फरक नपर्ला।जापान, भारत र नेपालकै समाजसेवीहरुको देनमा बनेको यस संस्थालाई अन्तराष्ट्रिय स्तरमा प्रतिस्पर्धा गर्ने पब्लिक संस्था बनाउन राज्यस्तरमा समय समयमा डिस्कोर्स गर्नुपर्छ।
एउटा विश्वविद्यालयभित्रको एउटा अमुक संस्थाको रुपमा मात्र हेरिनु हुँदैन। यसको विशिष्टकृत परिवेशका आधार अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा प्रतिस्पर्धा गर्नयोग्य जनशक्ति उत्पादन, न्यूनतम शुल्कमा उत्कृष्ट गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवा वितरण, वैज्ञानिक स्वास्थय सम्बन्धित अनुसन्धान सञ्चालन गर्न यस संस्थालाई विशेष अधिकारसहितको पर्याप्त बजेट विनियोजन गर्नुपर्छ।
अर्को महत्वपूर्ण पाटो भनेको संस्थाको समग्रमा एउटा भिजन हुन जरुरी छ।जुनसुकै नेतृत्व आएपछि संस्थालाई केन्द्रमा राखेर त्यही अनुरुपको मिसन भिजन गोल र टार्गेट बनाएको अनुसार काम गर्नुपर्छ।
सम्पूर्ण प्राध्यापक कर्मचारी विद्यार्थी र यहाका सम्पूर्ण राजनितीक संगठन र समाजिक संगठनको उर्जा व्यक्तिगत र पार्टिगत स्वार्थमा नअल्झिएर त्यो इनर्जीलाई यो संस्था विकासतर्फ लैजानेवित्तिकै २/४ महिनामामै हामीले चिकित्सा शिक्षा अध्ययन संस्थानको रुपरेखा बदल्न सकिन्छ।
माथिल्ला र ठूला राजनितीक इकाइहरुले पनि स्वास्थ्य शिक्षा र सेवा वितरण गर्ने IOM जस्तो संस्थामा राजनीतिकक प्रतिसोध साध्ने, एकाध जनाको व्यक्तिगत रिसिइवीलाई लिएर संस्थालाई हानीहुने गरी बदला लिने गर्नुहुँदैन त्यस्ता क्रियाकलापको मैदान IOM बनाउनु हुँदैन।
चिकित्सा शिक्षा अध्ययन संस्थान (IOM) भित्र अध्ययन गर्ने प्रत्येक विद्यार्थीले बुझ्नुपर्ने कुरा यहा स्वार्थ जडित समूहले क्लिनिकल ननक्लिकल, पारामेडिकल, एलाईड हेल्थ साइन्स र विभिन्न रुपमा व्यक्ति र विषयका आधारमा विभेद गरेको देखिन्छ ।
यसले हामीभित्रको सद्भावलाई भत्काउँछ। मानव प्राणीलाई नकारात्मक कुराले बढी आकर्षित गर्ने भएकाले मत प्राप्तिका लागि समाजिक सद्भाव भड्किने खालको हर्कत भइरहेको छ।
नेतृत्वका विषयका पनि हामीले भिजनेरी नेतृत्वलाई चयन गर्नसक्नुपर्छ।भिजनरी नेतृत्वले सधैँ संस्थालाई केन्द्रमा राखेर काम गर्छ।
व्यक्तिगत स्वार्थ, व्यक्तिगत नाफा घाटा र एउटा समुदायको नाम भजाएर विभिन्न समुहसँग बार्गेनिङ गर्ने र आफ्नो व्यक्तिगत लाभहानी हेरेर संस्था र समुदायलाई दाउमा राख्ने नेतृत्वसँग सधैँ हामी सजग हुनु जरुरी छ।आफ्नो मत व्यक्त गर्दा स्वंयमको विवेक प्रयोग गरी संस्थालाई केन्द्रमा राखी त्यहीअनुरुप व्यक्त गर्नुपर्छ।
राष्ट्रिय रुपमा हेर्ने हो भने हाम्रा मुद्दा साझा छन्।जब प्लेसमेन्ट, पर्याप्त तलब सुविधा, सुरक्षित भयरहीत वातावरण, लोकसेवामा न्यून दरबन्दी हुनु हाम्रा साझा मुद्दा हुन्।
त्यसबाहेक पनि हामीले सामूहिक आवाज र एकता नबनाउदा सरकारी निकायहरुमा समेत स्नातकोत्तर, एमडीडी, डीएम, एमपीएच, एम फिलहरुको पहिलाको भन्दा तल्लो तहमा विज्ञापन गरेका छन्।
एक त लोकसेवाले एकाध सिटमात्र खुलाउँछ त्यसमाथि एक तह घटाएर खुलाउँछ।अर्कोतर्फ निजी सेक्टरमा जागिर गर्दा ३०-३५ हजार तलब महिनौँसम्म नपाएर आन्दोलन गर्नुपरेको स्थिति छ।
करिब १ लाख ५० हजार रजिस्टार्ड स्वास्थ्यका जनशक्ति र अहिले अध्ययन गर्दै गरेका विद्यार्धी र स्वास्थ्य क्षेत्रमा आफ्नो भविष्य देख्ने भाइबहिनीहरुलाई यस्तो व्यवस्थाले प्रत्यक्ष असर गर्छ।
स्ववियु निर्वाचन सन्दर्भमा हरेक विद्यार्थीले यस्ता विषयलाई बुझ्नुपर्छ।
एमबीबीएस र बीडीएसका विषयमा मतका लागि ल्याउन खोजिएको व्यक्तिगत र विषयगत विभाजनलाई हाम्रा साझा नियमनकारी निकाय र हितैषी संस्था नेपाल मेडिकल काउन्सिल, नेपाल मेडिकल एशोसियसनमा हामी एउटै चुनाव एकसाथ एकमत भएर समान प्रतिनिधित्वका आधारमा बसेका छौँ।
नेपाल पब्लिक हेल्थ एशोसियसन, नेपाल फार्मेसी संघ, नेपाल नर्सिङ संघ, मेडिकल ल्याब्रोटेरी एशोसियसन अफ नेपाललगायतका संघहरुमा विभिन्न समूह उपसमूहबाट सदस्यहरु समान हैसियतले बस्नुभएको छ।
हामी यस महाराजगन्ज मेडिकल क्याम्पसभित्र स-साना सुधारहरु धेरै गर्न चाहन्छौँ। BASLP,Optometry र फार्मेसीमा विषयगत स्नातकोत्तर, Phd कोर्ष सञ्चालन भएको हेर्न चाहन्छौँ।
यतिका वर्षसम्म पनि यी विषयहरुका स्नातकोत्तर कोर्ष सञ्चालन नहुनु दुर्भाग्यको विषय हो। कोभिड र कोभिड पछिको भयावह अवस्थापछि यहाका सम्पूर्ण विद्यार्थीहका बुबाआमा र परिवारका निम्ति निशुल्क/सहुलीयतपूर्ण उपचारको व्यवस्था गर्नुपर्छ भन्ने महसुस गरेका छौँ।
विद्यार्थालाई हरेक सिफारिससँगै तिर्नुपरे रकमलाई निशुल्क सिफारिसमा परिणत गर्न चाहन्छौँ।निशुल्क शिक्षा निशुल्क स्वास्थ्य, निशुल्क कागज, निशुल्क सिफारिसको व्यवस्था गर्न चाहान्छौँ।
हामीले IOM मा Basic science research laboratory,centre for drug molecule development and research,Anatomy cadaver and fresh tissue lab को योजना निर्माण गरी अगाडी बढाउन चाहन्छौ।
हामी IOM को क्षमतालाई अभिवृद्धि गर्न यस संस्थालाई विभिन्न तहबाट भएको हस्तक्षेप र पोलिसी ट्रयापविरुद्ध जुनसुकै कदम चाल्न पनि तयार छौँ।अब हामी जाग्नुपर्छ।जाग्यौ भने जुट्छौँ। एकै ठाउँमा जुट्दा तागतवर हुन्छौँ त्यसपछि हामी यस संस्थामाथि हुने जस्तोसुकै षड्यन्त्रविरुद्ध लड्न सक्छौँ।
तपाईँको अभिमत